नेपाल का भाषाअन

सन् २०११ का जनगणना अन्सारअ नेपाल मी १२३ भाषा मातृभाषाऽ रूप मी बोलीनान्। जेदा जसा भाषाअन इण्डो-आर्यन रे साइनो-तिबतन भाषा परिवार मी पड्डान्।.

नेपाल का भाषाअन
आधिकारिक भाषाअन	नेपाली (गोर्खाली)
क्षेत्रीय भाषाअन	लिम्बु मैथिली नेपालभाषा अङ्गिका थारु गुरुङ तामाङ मगर शेर्पा जोङ्खा किराँति सुनुवार राजवंशी भोजपुरी
सांकेतिक भाषाअन	नेपाली साङ्केतिक भाषा झङ्कोट साङ्केतिक भाषा, जुम्ला साङ्केतिक भाषा, घान्द्रुक साङ्केतिक भाषा

नेपाल कि आधिकारिक भाषा नेपाली हो, शुरू मी खसकुरा रे पुइ गोर्खाली भँणिन्थ्यो। सन् २०११ का जनगणना अन्सारअ नेपाली भाषी को जनसङ्ख्या लगभग ४४.६% छ। मैथिली नेपाल को दोसरो सब है जेदा बोलीनेइ भाषा हो रे सन् २०११ का जनगणना अन्सारअ ११.५७% मान्सु मैथिली भाषा बोल्लान्।

नेपाल मी बोलीन्या भाषाअन मध्ये जेदा जसा भाषाअन देवनागरी लिपि मी लेखीनान् भँण्या केइकेइ भाषाअन कि आफुनी लिपि लै छ रे मूल लिपि रे देवनागरी दुएइ लिपि मी यिन भाषाअन लाइ लेखीन्या अरिन्छ।

वर्गीकरण

१२३ भाषाअन मी है तीन चौथाइ नेपाल का मूल भाषाअन तिबेतो-बर्मन भाषा परिवार मी पड्डान्। येइ मी नेपालभाषा (नेवा) (काठमाण्डु कि मूल भाषा), लिम्बु, तामाङ, मगर रे विभिन्न सुनुवार रे राइ भाषाअन पड्डान्।.

नेपाल कि आधिकारिक रे साङ्ख्यिक रूप मी महत्वपूर्ण भाषा नेपाली भाषा इण्डो-आर्यन (इण्डिक) परिवार का इण्डो-यूरोपियन हँङा मी पड़न्छे रे येइ का सङ्ङै इण्डिक भाषाअन जनसङ्ख्या का हिसाब ले ७९% ओगट्टान् भँण्या तिबेतो-बर्मन भाषाअन को १८% हिस्सा छ। यद्दपि दुएइ भाषा परिवारअन का ज्यादातर भाषाअन बोल्ल्या मान्सुउन को सङ्ख्या भौत कम छ।

द्रविड़ भाषाअन [कुरुक्स]] बठेइ जँणायीनान् भँण्या अष्ट्रोएशियाली परिवार का मुण्डा भाषाअन सन्तालि रे मुण्डरि ले जँणायीनान्।

नेपाल कि स्वदेशी भाषाअन जो कि इंडिक, तिब्बतो-बर्मन रे और परिवारअन का मुख्य मुख्य भाषाअन छन् तनरा विस्तार है पैली कुसुण्डा भाषा जीवित थि, जो आज लगभग विलुप्त हुन्या अवस्था मी पुगिरैछ।

राष्ट्रीय उपयोग कि लेखा बनायियाऽ नेपाली साङ्केतिक भाषा का अलाबा नेपाल मैं कैयौं मूल गाउँ साङ्केतिक भाषाअन लै छन् जस्याँ कि झङ्कोट साङ्केतिक भाषा, जुम्ला साङ्केतिक भाषा, रे घान्द्रुक साङ्केतिक भाषा।

सम्विधान

नेपाल का संविधान २०७२ का भाग १ (इ.सं. २०१५) ले नेपाल का भाषाअन का बारेमी यिन प्रावधानअन समावेश अरिराइछ:

• अनुच्छेद :६ नेपाल मैं बोलीन्या सप्पै मूल भाषाअन नेपाल का राष्ट्रिय भाषाअन हुन्।
• अनुच्छेद ७क: देवनागरि लिपि मी लेखीनेइ नेपाली भाषा नेपाल सरकार का कामकाज खिलाइ प्रयोग हुन्छ। (देवनागरि लिपि को प्रयोग अरिबर नेपाल मैं बोलीनेइ और मूल भाषाअन लै लेखीनान्।)
• अनुच्छेद ७ख: नेपाली भाषा का अलावा, प्रदेशअन मी तै प्रदेश का बर्ता जसा मान्सुउन ले बोल्लेइ यक या जेदा भाषाअन लाइ प्रदेश सरकार का कामकाज खिलाइ प्रयोग अद्द सकीन्या छ।

मातृभाषा का आधार मी नेपाल का भाषाअन

(तनरा प्रतिशतअन को योग १०० हुन्छ भँणिबर माणीरैछ।)

भाषा	Native Speaker Count	प्रतिशत (%)
नेपाली भाषा	१,१८,२६,९५३	४४.६३९२६९३४
मैथिली भाषा	३०,९२,५३०	११.६७२३४५३३
भोजपुरी भाषा	१५,८४,९५८	५.९८२२१४२७४
थारु	१५,२९,८७५	५.७७४३१०७७८
तामाङ	१३,५३,३११	५.१०७८९३३२
नेपाल भाषा (नेवा)	८,४६,५५७	३.१९५२१७३९३
बज्जिका	७,९३,४१६	२.९९४६४३७१९
मगर	७,८८,५३०	२.९७६२०२१५९
डोटेली भाषा	७,८७,८२७	२.९७३५४८७७८
उर्दु	६,९१,५४६	२.६१०१४८८८२
अवधी भाषा	५,०१,७५२	१.८९३७९६५४
लिम्बु	३,४३,६०३	१.२९६८८४०६३
गुरुङ	३,२५,६२२	१.२२९०१७१५८
बैतडेलि	२,७२,५२४	१.०२८६०५७८२
राइ	१,५९,११४	०.६००५५४७४१
अछामि	१,४२,७८७	०.५३८९३०६४
बान्तवा	१,३२,५८३	०.५००४१६९९२
राजबंशी	१,२२,२१४	०.४६१२८०५७४
शेर्पा	१,१४,८३०	०.४३३४१०६४२
चाम्लिङ	७६,८००	०.२८९८७१४३९
बझाङि	६७,५८१	०.२५५०७५५४३
सन्थालि	४९,८५८	०.१८८१८२४२५
चेपाङ	४८,४७६	०.१८२९६६२४८
सुनुवार	३७,८९८	०.१४३०४०९८७
नजाणियाऽ भाषाअन	४७,७१८	०.१८०१०५२७८
दनुवार	४५,८२१	०.१७२९४५३०२
मगही	३५,६१४	०.१३४४२०३३१
उराउ	३३,६५१	०.१२७०११२४७
कुलुङ	३३,१७०	०.१२५१९५७७६
खाम	२७,११३	०.१०२३३४४३१
राजस्थानि	२५,३९४	०.०९५८४६२९३
माघि	२४,४२२	०.०९२१७७६०८
थामि	२३,१५१	०.०८७३८०३८७
भुजेल	२१,७१५	०.०८१९६०३९५
और भाषाअन	२१,१७३	०.०७९९१४६८७
बङ्ङालि	२१,०६१	०.०७९४९१९५८
थुलुङ	२०,६५९	०.०७७९७४६६२
याक्खा	१९,५५८	०.०७३८१९०८३
धिमाल	१९,३००	०.०७२८४५२९७
ताजपुरिया	१८,८११	०.०७०९९९६३१
अङ्गिका	१८,५५५	०.०७००३३३९३
साङपाङ	१८,२७०	०.०६८९५७६९८
खालिङ	१४,४६७	०.०५४६०३७७७
बमबुले	१३,४७०	०.०५०८४०७३३
कुमाल	१२,२२२	०.०४६१३०३२२
दराउ	११,६७७	०.०४४०७३२९२
बहिङ	११,६५८	०.०४४००१५७९
बाजुरेली	१०,७०४	०.०४०४००८३२
ह्योम्लो	१०,१७६	०.०३८४०७९६६
नाचिरिङ	१०,०४१	०.०३७८९८४२६
याम्फु भाषा	९,२०८	०.०३४७५४३७८
बोटे	८,७६६	०.०३३०८६१०७
घले	८,०९२	०.०३०५४२१८३
दुमि	७,६३८	०.०२८८२८६२
लेप्चा	७,४९९	०.०२८३०३९८३
पुमा	६,६८६	०.०२५२३५४२२
दुमाङ्ली	६,२६०	०.०२३६२७५४२
दार्चुलेली	५,९२८	०.०२२३७४४५२
आठपहरिया	५,५३०	०.०२०८७२२५३
थकाली	५,२४२	०.०१९७८५२३५
जिरेलि	४,८२९	०.०१८२२६४२२
मोबहाङ	४,६५०	०.०१७५५०८१
साङ्केतिक	४,४७६	०.०१६८९४०७
तिब्बति	४,४४५	०.०१६७७७०६४
मेचे	४,३७५	०.०१६५१२८५९
छन्त्याल	४,२८३	०.०१६१६५६१७
राजि	३,७५८	०.०१४१८४०७४
लोहोरुङ	३,७१६	०.०१४०२५५५
चिन्ताल	३,७१२	०.०१४०१४६४६
गङ्गाइ	३,६१२	०.०१३६३३०१६
पहरी	३,४५८	०.०१३०५१७६३
दैलेखी	३,१०२	०.०११७०८०८९
ल्होपा	३,०२९	०.०११४३२५६
दुरा	२,१५६	०.००८१३७५३७
कोचे	२,०८२	०.००७८५०६८५
चिलिङ	२,०४६	०.००७७२२३५६
अङ्ग्रेजि	२,०३२	०.००७६६९५१५
जेरोजेरुङ	१,७६३	०.००६६५४२१
खस	१,७४७	०.००६५९३८२
संस्कृत	१,६६९	०.००६२९९४२
जम्मा	२,६४,९४,५०४	१००