विकिपिडिया

पी. वी. नरसिम्हा राव

पामुलापति वेंकट नरसिम्हा राव (जन्म- २८ जून, १९२१, मृत्यु- २३ डिसेम्बर, २००४) भारतका पूर्व प्रधानमन्त्री थिए । उहाँ भारतको अर्थतन्त्रमी उदारवादी सुधारहरू परिचय गराउनका लागि परिचित हुनुहुन्छ।[१][२][३]

पी. वी. नरसिम्हा राव
पी.वी. नरसिम्हा राव
राव सन् १९९२ मी
९ औं भारतका प्रधानमन्त्री
In office
२१ जुन १९९१ – १६ मे १९९६
राष्ट्रपति
अग्रजचंद्रशेखर
उतराधिकारीअटल बिहारी वाजपेयी
रक्षा मंत्री
In office
६ मार्च १९९३ – १६ मे १९९६
प्रधानमन्त्रिआफैं
अग्रजशंकरराव चव्हाण
उतराधिकारीप्रमोद महाजन
In office
३१ डिसेम्बर १९८४ – २५ सेप्टेम्बर १९८५
प्रधानमन्त्रिराजीव गान्धी
अग्रजराजीव गान्धी
उतराधिकारीशंकरराव चव्हाण
११ औं केन्द्रीय विदेश मन्त्री
In office
३१ मार्च १९९२ – १८ जनवरी १९९४
प्रधानमन्त्रिआफैं
अग्रजमाधवसिंह सोलंकी
उतराधिकारीदिनेश सिंह
In office
२५ जुन १९८८ – २ डिसेम्बर १९८९
प्रधानमन्त्रिराजीव गान्धी
अग्रजराजीव गान्धी
उतराधिकारीवि.पी. सिंह
In office
१४ जनवरी १९८० – १९ जुलाई १९८४
प्रधानमन्त्रिइन्दिरा गान्धी
अग्रजश्याम नन्दन प्रसाद मिश्र
उतराधिकारीइन्दिरा गान्धी
१८ औं केन्द्रीय गृह मन्त्री
In office
१२ मार्च १९८६ – १२ मे १९८६
प्रधानमन्त्रिराजीव गान्धी
अग्रजशंकरराव चव्हाण
उतराधिकारीसरदार बुटा सिंह
In office
१९ जुलाई १९८४ – ३१ डिसेम्बर १९८४
प्रधानमन्त्रि
अग्रजप्रकाशचन्द्र सेठी
उतराधिकारीशंकरराव चव्हाण
चौथो आन्ध्र प्रदेशका मुख्यमन्त्री
In office
३० सेप्टेम्बर १९७१ – १० जनवरी १९७३
गभर्नरखंडुभाई कासनजी देसाई
अग्रजकासु ब्रह्मानन्द रेड्डी
उतराधिकारीराष्ट्रपति शासन
संसद सदस्य, लोकसभा
In office
१५ मे १९९६ – ४ डिसेम्बर १९९७
अग्रजगोपीनाथ गजपति
उतराधिकारीजयंती पटनायक
निर्वाचन‍‍ क्षेत्रबरहमपुर (लोकसभा निर्वाचन क्षेत्र)
In office
२० जुन १९९१ – १० मे १९९६
अग्रजगंगुला प्रथापा रेड्डी
उतराधिकारीभूमा नागी रेड्डी
निर्वाचन‍‍ क्षेत्रनन्दयाल (लोकसभा निर्वाचन क्षेत्र)
In office
३१ डिसेम्बर १९८४ – १३ मार्च १९९१
अग्रजबर्वे जतिराम चित्रम
उतराधिकारीतेजसिंह राव भोस्ले
निर्वाचन‍‍ क्षेत्ररामटेक (लोकसभा निर्वाचन क्षेत्र)
In office
२३ मार्च १९७७ – ३१ डिसेम्बर १९८४
अग्रज'निर्वाचन क्षेत्र स्थापना'
उतराधिकारीचेन्दुपातला जङ्गा रेड्डी
निर्वाचन‍‍ क्षेत्रहानामकोंडा (लोकसभा निर्वाचन क्षेत्र)
विधानसभा सदस्य, आंध्र प्रदेश
In office
१९५७ – १९७७
अग्रजगुलकोटा श्रीरामुलु
उतराधिकारीचन्द्रपतला नारायण रेड्डी
निर्वाचन‍‍ क्षेत्रमन्थनी विधानसभा क्षेत्र
Personal details
जनम२८ जुन १९२१ (1921-06-28)28 जुन 1921अभिव्यक्ति त्रुटि: नपछड्याको विराम चिन्ह चरित्र "२"।
लकनेपल्ली, हैदराबाद राज्य, ब्रिटिश भारत
(वर्तमान दिन तेलंगाना, भारत)
मृत्यु२३ डिसेम्बर २००४(२००४-१२-२३) (८३ वर्ष)
नयाँ दिल्ली, दिल्ली, भारत
पी. वी. नरसिम्हा राव
स्मारकGyan Bhumi
राजनीतिक दलभारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस
पुताःरि(इन)सत्यम्मा (विवाह 1931–1970) «Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.–Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.»"विवाह: सत्यम्मा to पी. वी. नरसिम्हा राव" Location: (linkback://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%80._%E0%A4%B5%E0%A5%80._%E0%A4%A8%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BE_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B5)
नन्दिना८
अल्मा म्याटर
कामधन्दा
  • वकिल
  • राजनीतिज्ञ
  • लेखक
पुरस्कारअनभारत रत्न (२०२४)

प्रारम्भिक जीवन

सम्पादन

पी.वी.नरसिम्हा रावको जन्म २८ जुन १९२१ मी हालको तेलंगाना (तत्कालीन हैदरावाद राज्यको भाग) को वारंगल जिल्लाको नरसम्पेट मण्डलको लकनेपल्ली गाउँमी एक तेलुगु नियोगी ब्राह्मण परिवारमी भएको थियो।[४][५][६] उनका बुबा सीताराम राव रे आमा रुक्मा बाई कृषि परिवारका थिए।[७] पछि, उनलाई पामुलापर्थी रंगा राव रे रुक्मिनाम्माले धर्मपुत्री बनाएका थिए रे उनी तीन वर्षको हुँदा वर्तमान तेलंगानाको हनमकोंडा जिल्लाको भीमदेवरपल्ले मण्डलको गाउँ वांगारामी ल्याइयो।[६][५][८] पी.वी. भनेर चिनिने, उनले आफ्नो प्राथमिक शिक्षा हनमकोंडा जिल्लाको भीमदेवरापल्ली मण्डलको कटकुरु गाउँमी आफ्नो नातेदार गब्बेता राधाकिशन रावको घरमी बसेर रे उस्मानिया विश्वविद्यालयको कला कलेजमी स्नातक डिग्रीको लागि अध्ययन गरेर पूरा गरे। उनी सन् १९३० को दशकको उत्तरार्धमी हैदराबाद राज्यमी वन्दे मातरम् आन्दोलनको हिस्सा थिए। उनी पछि हिसलप कलेज गए, जुन अहिले नागपुर विश्वविद्यालय अन्तर्गत छ, जहाँ उनले कानूनमी स्नातकोत्तर गरे।[९] उनले बम्बई विश्वविद्यालय (अहिले मुम्बई) को पुणेको फर्ग्युसन कलेज बाटी कानून पूरा गरे।[५]

उनका टाढाका भाइ पामुलापर्थी सदाशिव राव, राजा नरेन्द्र,देवुलपल्ली दामोदर राव रे पी.वी. १९४० मी "काकतिया पत्रिका" नामक तेलुगु साप्ताहिक पत्रिका सम्पादन गर्नुभयो।[१०] पी.वी. रे सदाशिव रावले 'जय-विजया' उपनाम अन्तर्गत लेखहरू मी योगदान गरे।[१०][११]उनले सन् १९६८ देखि १९७४ सम्म आन्ध्र प्रदेशमी तेलुगु एकेडेमीको अध्यक्षको रूपमी सेवा गरे।[५]

साहित्य रे कम्प्युटर सफ्टवेयर (कम्प्यूटर प्रोग्रामिङ सहित) जस्ता विभिन्न विषयहरूमी (राजनीति बाहेक) उनको व्यापक रुचि थियो।[१२]उनी १७ वटा भाषा बोल्थे ।

रावको सन् २००४ मी हृदयघातका कारण नयाँ दिल्लीमी निधन भएको थियो । उनको हैदराबाद मी दाहसंस्कार गरिएको थियो। [१३]


भारतीय आणविक कार्यक्रम का पिता

सम्पादन

कलाम सम्झन्छन् कि "चुनावको नतिजा उनले सोचेको भन्दा धेरै फरक थियो" किनकि उनलाई परीक्षण नगर्न आदेश दिए। भाजपाका अटल बिहारी वाजपेयीले १६ मे १९९६ मी प्रधानमन्त्रीको पदभार ग्रहण गरे। नरसिंह राव, अब्दुल कलाम रे आर चिदम्बरम नयाँ प्रधानमन्त्रीलाई भेट्न गएका थिए "ताकि" कलामको भनाइमी, "यस्तो धेरै महत्त्वपूर्ण कार्यक्रमको सहज अधिग्रहण हुन सक्छ"।[१४]

रावलाई थाहा थियो कि उनीसँग प्रतिबन्धहरू लाग्नु अघि परीक्षण गर्ने एउटा मात्र मौका थियो, अर्थात्, उनले डिसेम्बर १९९५ मी परम्परागत आणविक बम रे अप्रिल १९९६ मी हाइड्रोजन बम छुट्टाछुट्टै परीक्षण गर्न सकेनन्। शेखर गुप्ता - जसको राव रे आणविक टोलीमी अभूतपूर्व पहुँच थियो - अनुमान गर्दछन: "सन् १९९५ को उत्तरार्धमी, रावका वैज्ञानिकहरूले उनलाई थप ६ महिना लाग्ने बताए। उनीहरूले केही हतियार परीक्षण गर्न सक्छन् तर अरू... थर्मोन्यूक्लियर इत्यादि होइन। त्यसैले रावले परीक्षणको लागि प्रारम्भिक कदम चाल्न थाले, त्यसपछि परीक्षण गर्ने इरादा बिना।"

राष्ट्रिय चुनाव मे १९९६ मी हुने तय भएको थियो रे रावले अर्को दुई महिना प्रचारप्रसारमी बिताए। ८ मे २१:०० मी अब्दुल कलामलाई तत्काल प्रधानमन्त्रीसँग भेट्न भनियो । रावले उनलाई भने, "कलाम, एन-टेस्टको लागि परमाणु ऊर्जा विभाग रे तपाईंको टोलीसँग तयार रहनुहोस् रे म तिरुपति जाँदैछु। तपाइँ परीक्षणको साथ अगाडि बढ्नको लागि मेरो प्राधिकरणको लागि पर्खनुहोस्। DRDO-DAE टोलीहरू कार्यको लागि तयार हुनुपर्छ।" रावले राष्ट्रिय आणविक सुरक्षा रे ब्यालिस्टिक मिसाइल कार्यक्रमलाई बलियो बनाउनुभयो। उनको प्रयासको फलस्वरूप सन् १९९८ को पोखरण आणविक परीक्षण भयो ।

राव भारतको आणविक कार्यक्रमका "सच्चा पिता" थिए। वाजपेयीले भनेका छन्, मे १९९६ मी, आफूले रावलाई प्रधानमन्त्री बनाएको केही दिनपछि, "रावले मलाई बम तयार भएको बताए। मैले विस्फोट मात्रै गराए।"

 
प्रधानमन्त्री श्री पी.वी. नरसिंह राव 21 मे 1992 मी नयाँ दिल्लीमा उहाँको पहिलो पुण्यतिथिको अवसरमी पूर्व प्रधानमन्त्री स्वर्गीय श्री राजीव गान्धीको सम्झनामी एक रुपैयाको स्मारक सिक्का जारी गर्दै।

"सामग्री तयार हे," रावले भनेका थिए। ("सामग्रीहरू तयार छन्") "तपाईं अगाडि बढ्न सक्नुहुन्छ।" तत्कालीन प्रधानमन्त्री रावले डिसेम्बर १९९५ मी आणविक हतियार परीक्षण गर्न चाहेका थिए भन्ने परम्परागत कथा थियो । अमेरिकीहरूले समातेका थिए, रे राव आफ्नो इच्छा अनुसार विचलित भएका थिए। तीन वर्षपछि, प्रधानमन्त्री अटल बिहारी वाजपेयीले राजस्थानको चम्किरहेको बालुवा मुनि पाँच आणविक परीक्षणको आदेश दिएर आफ्नो पार्टीको चुनावी वाचा पूरा गरे।[१४]

लातुर भूकम्प

सम्पादन

सन् १९९३ मी महाराष्ट्रको लातूर भूकम्पले झण्डै १० हजार मानिसको ज्यान लियो रे लाखौं विस्थापित भए ।[१५]रावलाई आधुनिक प्रविधि रे स्रोतसाधन प्रयोग गरी पीडित जनतालाई राहत दिन रे आर्थिक पुनर्निर्माणका योजनाहरू सञ्चालन गर्नका लागि ठूला राहत कार्यहरू आयोजना गरेकोमी धेरैले प्रशंसा गरेका थिए।[१६]


पुरुलिया हतियार ड्रप केस

सम्पादन

नरसिम्हा रावलाई 1995 पुरुलिया हतियार ड्रप केसका आरोपीहरूलाई सुरक्षित बाहिर निकाल्न सहयोग गरेको आरोप लगाइएको थियो।[१७] यद्यपि, यो कहिल्यै प्रमाणित भएन।

व्यक्तिगत जीवन

सम्पादन

सन् १९३१ मी, १० वर्षीय नरसिम्हा रावले आफ्नै समुदायको रे समान पृष्ठभूमिको परिवारबाटी आएकी आफ्नै उमेरकी केटी सत्यम्मासँग विवाह गरे।[१८] उनीहरुले जीवनभर विवाह गरेका थिए । श्रीमती सत्यम्मा १ जुलाई १९७० मी मृत्यु भयो।

दम्पतीका तीन छोरा रे पाँच छोरी थिए। उनीहरुको जेठो छोरा पी.वी. रंगा राव, कोटला विजय भास्कर रेड्डीको मन्त्रिपरिषद्मा शिक्षा मन्त्री रे वारंगल जिल्लाको हानामकोंडा विधानसभा निर्वाचन क्षेत्रबाटी दुई कार्यकालका लागि विधान सभा सदस्य थिए। दोस्रो छोरा, पी.वी. राजेश्वर राव, सिकन्दराबाद (लोकसभा निर्वाचन क्षेत्र) बाट ११ औं लोकसभा (१५ मे १९९६ - ४ डिसेम्बर १९९७) का सांसद थिए।[१९][२०] उनको तेस्रो छोरा P.V. प्रभाकर राव हुन ।

नरसिम्हा रावका पाँच छोरीहरू श्रीमती एन.शारदा देवी, श्री एन वेंकट कृष्ण रावकी पत्नी; श्रीमती के. सरस्वती देवी, के. सरथचन्द्र रावकी पत्नी; श्रीमती एस वाणी देवी, श्री एस दिवाकर रावकी पत्नी; श्रीमती विजया सोमयाजी, श्री रामकृष्ण सोमयाजीकी पत्नी; र श्रीमती के. जया देवी, श्री के. रेवती नन्दनकी पत्नी।

मृत्यु

सम्पादन
 
भारतको सैन्य सेवाका तीन पङ्क्तिहरू, नरसिमा रावको पार्थिव शरीरलाई 24 डिसेम्बर 2004 मी पालम एयरपोर्ट, नयाँ दिल्लीमी सेवा विमानमी लैजाँदै हैदराबादको अगाडिको यात्राको लागि जहाँ दाहसंस्कार गरिएको थियो।
 
 
अध्यक्ष ए.पी.जे. अब्दुल कलाम 23 डिसेम्बर 2004 मी नयाँ दिल्लीमी पूर्व प्रधानमन्त्री स्वर्गीय श्री नरसिंह रावको पार्थिव शरीरमी श्रद्धांजलि अर्पण गर्दै

रावलाई ९ डिसेम्बर २००४ मी हृदयघात भयो रे उनलाई अखिल भारतीय चिकित्सा विज्ञान संस्थान लगियो जहाँ उनको १४ दिनपछि ८३ वर्षको उमेरमी मृत्यु भयो।[२१][२२] उनको अन्त्येष्टिमी भारतका प्रधानमन्त्री मनमोहन सिंह, गृहमन्त्री शिवराज पाटिल, भारतीय जनता पार्टी (भाजपा)का अध्यक्ष लालकृष्ण आडवाणी, रक्षामन्त्री प्रणव मुखर्जी, वित्तमन्त्री पी. चिदम्बरम रे अन्य धेरै गणमान्य व्यक्तिहरू अन्य धेरै गणमान्य व्यक्ति नेताहरू सहभागी भएका थिए। राव लामो समयदेखि विधुर हुनुहुन्थ्यो, किनकि उनकी श्रीमतीको सन् १९७० मी मृत्यु भयो रे उनी आफ्ना आठ छोराछोरीहरू बाँचेका थिए।[२३] सन् २००५ मी ज्ञानभूमि भनेर चिनिने जग्गामी 1.2 hectares (2.9 acres) विकसित सञ्जिवैया पार्कको छेउमी रहेको पी.वी. नरसिम्हा रावको लागि एउटा स्मारक निर्माण गरिएको थियो। [२४] तेलंगाना सरकारले २०१४ मी उनको जन्मदिनलाई तेलंगाना राज्य समारोहको रूपमा मनाउने घोषणा गरेको थियो।[२५] उनको निधनमी सात दिने राजकीय शोक घोषणा गरिएको छ ।[२६]


सन्दर्भ सामग्रीहरू

सम्पादन
  1. ↑ Dean, Adam (2022), "India's Middle Path: Preventive Arrests and General Strikes", Opening Up by Cracking Down: Labor Repression and Trade Liberalization in Democratic Developing Countries, Political Economy of Institutions and Decisions, Cambridge University Press, pp. 86–112, doi:10.1017/9781108777964.006, ISBN 978-1-108-47851-9, archived from the original on 9 February 2024, retrieved 29 October 2022
  2. ↑ "PV Narasimha Rao Remembered as Father of Indian Economic Reforms", voanews.com, VOA News, 23 December 2004.
  3. ↑ उद्दरण त्रुटी: अवैध <ref>चिनो; Narasimha Rao was father of economic reform: Pranab नामको सन्दर्भका लागि कुनै पाठ प्रदान गरिएको छैन
  4. ↑ Reddy 1993, p. 35.
  5. ↑ ५.० ५.१ ५.२ ५.३ "P.V. Narasimha Rao", britannica.com, 17 May 2023, archived from the original on 2 June 2023, retrieved 18 April 2020
  6. ↑ ६.० ६.१ "People hail decision on PV's birth anniversary", 25 June 2014.
  7. ↑ Aggarwala, Adish C. (1995). P.V. Narasimha Rao, Scholar Prime Minister. Amish Publications. pp. 215, 298. ISBN 978-81-900289-1-2. Archived from the original on 9 February 2024. Retrieved 18 May 2022. His father Mr. Sitarama Rao and mother Mrs. Rukma Bai. With his wife Mrs. Satyamma
  8. ↑ Sitapati 2016.
  9. ↑ "Shri P. V. Narasimha Rao", pmindia.gov.in, archived from the original on 1 September 2020, retrieved 18 April 2020
  10. ↑ १०.० १०.१ "Pamulaparthi Sadasiva Rao". M. Rajagopalachary, Pamulaparthi Sadasiva Rao Memorial Endowment Lecture. kakatiyapatrika.com. Archived from the original on 3 December 2013. Retrieved 30 March 2010.
  11. ↑ "With PV". kakatiyapatrika.com. 31 October 2009. Archived from the original on 13 July 2011. Retrieved 30 March 2010.
  12. ↑ "The meek inheritor", 15 July 1991. “Rao was one of the first converts to the new technology. Today, he is so adept with the machines that along with the 10 Indian and four foreign languages, Rao has also taught himself some computer languages and is now able to programme them.”
  13. ↑ "Narasimha Rao cremated". thehindubusinessline.com. 26 December 2004. Archived from the original on 30 September 2007. Retrieved 18 April 2007.
  14. ↑ १४.० १४.१ Sitapati, Vinay. "Narasimha Rao, not Vajpayee, was the PM who set India on a nuclear explosion path", Scroll.in, 1 July 2016.
  15. ↑ "Latur EarthQuake of 30 September 1993". Archived from the original on 7 March 2005. Retrieved 17 February 2007.CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link). imd.ernet.in.
  16. ↑ "PV Narsimha Rao – IIFL". Indiainfoline. Archived from the original on 21 October 2019. Retrieved 21 October 2019.
  17. ↑ "Purulia arms drop had govt sanction: Davy | India News – Times of India", 29 April 2011.
  18. ↑ Sitapati, Vinay (2018). The Man who Remade India: A Biography of P.V. Narasimha Rao (in अङ्ग्रेजी). Oxford University Press. p. 16. ISBN 978-0-19-069285-8. Archived from the original on 9 February 2024. Retrieved 11 March 2022.
  19. ↑ "Biographical Sketch of P.V. Rajeshwar Rao". Parliament of India. Archived from the original on 12 August 2010. Retrieved 30 March 2010.
  20. ↑ "Sri. P.V.Rajeswara Rao". Matrusri Institute of P.G. Studies. Archived from the original on 21 July 2011. Retrieved 30 March 2010.
  21. ↑ Narasimha Rao passes away at the age of 83. Hindu.com (24 December 2004). Retrieved 10 July 2012.
  22. ↑ "Day after Babri Masjid demolition, Narasimha Rao kept tabs on Sonia Gandhi courtesy the IB", The INdian Express.
  23. ↑ Nation bids adieu to Narasimha Rao. The Hindu.
  24. ↑ PVNARASIMHARAO Archived 7 April 2023 at the Wayback Machine., The Hindu, 29 June 2017
  25. ↑ "PVNR Birth Celebrations a State function". Deccan-Journal. Archived from the original on 14 July 2014. Retrieved 23 June 2014.
  26. ↑ "Welcome to Embassy of India, Washington D C, USA". Welcome to Embassy of India, Washington D C, USA. 8 February 2024. Archived from the original on 29 July 2022. Retrieved 9 February 2024.

यी पनि हेर्नुहोस्

सम्पादन 
"https://dty.wikipedia.org/w/index.php?title=पी._वी._नरसिम्हा_राव&oldid=259072" बठे निकालियाऽ