प्रकृति को श्रेणी को भाग
मौसम
 
ऋतु

वसंत · ग्रीष्म
पतझड़ · शीत ऋतु

शुष्क ऋतु आर्द्र ऋतु

तूफान

आंधी · टोरनाडो
उष्णकटिबंधीय चक्रवात
शीतकालीन तूफान · बर्फानी तूफान
धुंध कोहरा  · बर्फ का तूफान
धूल भरी आंधी · अग्नि तूफान

वर्षा

रिमझिम · बारिश  · हिमपात
बर्फीली वर्षा · धुआंधार वर्षा
चक्रवातीय ओले · ग्रॉपेल मानसून

विषय

मौसम विज्ञान पूर्वानुमान
जलवायु · वायु प्रदूषण
शीत लहर ग्रीष्म लहर

मौसम प्रवेशद्वार

वसन्त ऋतु शिशिर ऋतु रे गृष्म ऋतु का बीच मी आउन्या तथा ६ ( पश्चिमि सभ्यता मी ४) ऋतुउन माइ मनमोहक ऋतु हो। वसन्त भण्णा ले बहार (यौवनावस्था) भण्ण्या बुझिन्छ। यिसो माणियाऽ छ कि माघ मैना कि शुक्ल पञ्चमी बठै बसन्त ऋतु को शुरू हन्छ।[१] वर्ष को यक ऋतु जै मी वातावरण को तापमान प्राय: सामान्य (सन्तुलित मौसम) हन्छ; यो ठउर रे देश अन्सारअ जुद‍जुदाइ बगत मी औन्छ। नेपाल मी चैत रे बैसाक मैना बसन्त ऋतु का माणीनान् भँण्या उत्तर भारत तथा और केइ ठउर फागुन रे चैत मैना लाइ बसन्त ऋतु माण्ण्या चलन छ। यिसै प्रकार ले हिन्दु पञ्चाङ्ग अन्सारअ वर्ष को अन्त रे शुरू वसन्त ऋतु बठै हुन्छ (नेपाल मी बैसाक रे भारत का मी चैत मैना बठै नौला वर्ष शुरू हुन्छ)। बसन्त माइ न गरम न ठण्ण, ठिक्क को मौसम हन्छ। प्रकृति नौलि काँचुली बदेलन्छे। बसन्त ऋतु सबै है रामड़ो, रमाइलो रे मनमोहक ऋतु हो। बसन्त ऋतु माइ सप्पै बोटबट्यौलाअन का पुरना पात झड्डान् रे नौला पात औनाहान्। बसन्त ऋति माइ जाइँताइँ हरियाली हन्छे रे रङ्ङिविरङ्ङि फूल ले मनमोहक वातावरण हुन्छ जै कारण ले येइ ऋतु लाइ उत्सब मनौनाइ खिलाइ सर्वश्रेष्ठ माणीरैछ[२] रे यै ऋतु लाइ ऋतुराज को लगै भँणिन्छ।[३]

वसन्त ऋृतु को रङ्गीन बघैंचा

हिन्दू धर्म का महान ग्रन्थ गीता माइ भगवान श्री कृष्ण ले अर्जुन लाइ "मुइ ऋतुउन माइ वसन्त ऋतु हुँ" भँणिराइछन्। पौराणिक तथा आधुनिक कविइन ले बसन्त ऋतु मथि सयौँ कविताअन लेखिराइछन्। वसन्त ऋतु तथा येइ का आगमन काल मी वसन्त पञ्चमी, शिवरात्रि तथा हो:री लगायत काजवार मनायीनान् भारतीय सङ्गीत साहित्य रे कला मी येइ लाइ महत्वपूर्ण ठउर दियीरैछ। सङ्गीत मी यक विशेष राग वसन्त का नाउँ मी लगै बनायीरैछ जै लाइ राग बसन्त भँण्णाहान्। वसन्त राग मथि चित्र लगै बनायीर्याहान्।

टीका टिप्पणी सम्पादन

नेपाल तथा उत्तर भारत मी ६ ऋतुउन हुनान्- वसन्त, ग्रीष्म, वर्षा, शरद, शिशिर रे हेमन्त।

सन्दर्भअन सम्पादन

  1. "ऋतुराज वसंत". वेबदुनिया. Retrieved ७ फेब्रुअरी २००८. Check date values in: |accessdate= (help)
  2. "वसंत पर पतंग की उड़ान". बीबीसी. Retrieved ७ फेब्रुअरी २००८. Check date values in: |accessdate= (help)
  3. "वसंत पंचमी पर विशेष". अमर उजाला. Retrieved ७ फेब्रुअरी २००८. Check date values in: |accessdate= (help)[permanent dead link]