राम सिंह ठकुरी
राम सिंह ठकुरी (१५ अगस्ट १९१४ - १५ अप्रिल २००२) एक भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी, संगीतकार रे संगीतकार थिए।[१]उनले भारतीय राष्ट्रिय सेनामी सेवा गर्दै गर्दा कदम कदम बडाए जा रे सुभ सुख चेन लगायत देशभक्तिपूर्ण गीतहरू रचना गरे। पछि, क्याप्टेन सिंहले उत्तर प्रदेश प्रान्तीय सशस्त्र कान्स्टेबुलरी (पीएसी) को लागि काम गरे रे कन्स्टेबुलरी ब्यान्ड स्थापना गरे।
| कप्तान राम सिंह ठकुरी | |
|---|---|
| जनम | १५ अगस्ट १९१४ खन्यारा, धर्मशाला, पन्जाब प्रान्त, ब्रिटिश भारत (अहिले हिमाचल प्रदेश, भारत) |
| मृत्यु | १५ अप्रिल २००२ (८७ वर्ष) भैसाकुण्ड, उत्तर प्रदेश, भारत |
| राष्ट्रियता | ढाँचा:Country data British India ढाँचा:Country data Azad Hind  India |
| सेवा/शाखा | ढाँचा:Country data British India ढाँचा:Country data Azad Hind Indian National Army  Indian Army |
| सैनिक सेवा | १९४२–१९७४ |
| तह: |  Company Havildar Major |
| गण | .svg){kind=small} 1st Gorkha Rifles |
| लडाई/युद्ध | Khyber-Pakhtunkhwa War |
| अवार्ड: |  King George VI Coronation Medal |
| अन्य कार्य: | ब्यान्ड मास्टर |
प्रारम्भिक जीवन सम्पादन
क्याप्टेन राम सिंह ठकुरीको जन्म अगस्ट १५, १९१४ मी धर्मशाला नजिकैको भगसु खनियारा गाउँमी भएको थियो। उनका बुबा हवलदार देलिप सिंहले राम सिंहलाई सेनामी भर्ना गर्न तयार पारे। माध्यमिक परीक्षा पास गरेपछि उनी सन् १९२७ मी भारतीय गोर्खा राइफल्समी धर्मशाला क्यान्टोनमेन्टमी ब्यान्डमा भर्ती भए। "मलाई मेरो हजुरबुवा नाथु चन्दबाटी संगीत सिक्न प्रेरणा मिलेको थियो । पछि, मैले प्रख्यात बेलायती संगीतकार ह्याडसन रे डेनिसबाटी आर्मीमी ब्रास ब्यान्ड, स्ट्रिङ ब्यान्ड रे डान्स ब्यान्डको तालिम लिएँ। उनले क्याप्टेन रोजबाटी भायोलिन पनि सिके । [२]
सेवा सम्पादन
आर्मीमी, सिंहले आफ्नो सेवासँग संगीतप्रतिको माया जोडे। उनले शास्त्रीय रे पश्चिमी संगीतका साथै ब्यालेड, ब्रास ब्यान्ड, स्ट्रिङ ब्यान्ड रे डान्स ब्यान्डमी तालिम लिए। संगीतका अलावा उनलाई फुटबल, खेलकुद रे कुस्तीमी पनि रुचि थियो ।[३]
ब्रिटिश भारतीय सेना सम्पादन
सिंहले सन् १९३७ रे १९३९ को बीचमी खैबर-पख्तुनख्वामी सेवा गर्दा राजा जर्ज छैठौं पदक जितेका थिए। सन् १९४१ मी कम्पनी हवलदार मेजरमी बढुवा भएर दोस्रो विश्वयुद्धको दौडान उनलाई सिङ्गापुर रे मलाया पठाइयो।
भारतीय राष्ट्रिय सेना सम्पादन
डिसेम्बर सन् १९४१ मी, जापानी सेनाले मलाया-थाइल्याण्ड सीमामी आक्रमण गरे रे ब्रिटिश सेनालाई पछि हट्न बाध्य पार्यो। जापानीहरूले करिब २०० भारतीय सैनिकलाई गिरफ्तार गरेका थिए।
फेब्रुअरी १५, १९४२ मी जापानले सिंगापुरलाई जितेको थियो, जसको फलस्वरूप आईएनएलाई भरपर्दो भयो। क्याप्टेन राम सिंह पनि जापानीहरुको चंगुलबाटी मुक्त हुन आईएनएमी सामेल भए । सुभाष चन्द्र बोसले एक समर्पित संगीत निर्देशकको रूपमी क्याप्टेन राम सिंहको प्रतिभालाई प्रयोग गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए। क्याप्टेन राम सिंहले सम्झाए, "सुभाषजीले मलाई कौमी तरानाको धुन यति शक्तिशाली रे प्रेरणादायी हुनुपर्दछ कि जब आईएनएका सिपाहीहरूले त्यसैलाई प्रस्तुत गर्दछन्, यसले सिपाहीहरूको मात्र होइन, लाखौं भारतीयहरूको आत्मालाई पनि उत्तेजित तुल्याउनुपर्दछ भनेर भन्नुभयो, जसरी हामीले जारी राख्यौं। सिंगापुरको देदाद्री क्याम्पमी कौमी तराना अभ्यास गर्दै। कौमी तरानाको बारेमा सुभाष चन्द्र बोसले बोलेका शब्दहरू म स्पष्ट रूपमी सम्झन्छु। उनले भनेका थिए, ‘राम सिंह, जुन दिन सिंगापुरको क्याथे बिल्डिङमी इन्डियन नेशनल आर्मी बनेर ‘सुभ सुख चैं कि बरखा बरसे’ गीत बज्नेछ । गीतमी यस्तो अमिट प्रभाव रे बल हुनुपर्छ कि क्याथे बिल्डिंग दुई भागमी टुक्रियोस् रे आकाश देखिनु पर्छ। भारतको तिरंगामी सिधै देवी-देवताले फूलको वर्षा गर्नेछन्।’ ३१ अक्टोबर १९४३ मी आइएनए सत्तामी आयो रे मेरो आर्केस्ट्राले कौमी तराना बजाएको थियो। क्याथे भवन गर्जन संग प्रतिध्वनित भयो। यो ब्रिटिश शासनबाटी भारतलाई स्वतन्त्र गराउने विनम्र कदम थियो।"
सन् १९४४ मी, क्याप्टेन राम सिंहलाई सुभाष चन्द्र बोसले स्वर्ण पदकले सम्मानित गरेका थिए। "सिंगापुरबाटी रंगुन गएपछि स्वर्ण पदक रंगुन पठाइयो। नेताजी चाहन्थे कि कुनै ऐतिहासिक दिनमी भारत सरकारले मलाई स्वर्ण पदक प्रदान गरोस्। तर यो हुन सकेन । पछि २३ जनवरी, १९४४ मी सबै आईएनए अधिकारीहरूको उपस्थितिमा रङ्गुनमा जनरल लोकानन्दले मलाई यो स्वर्ण पदक प्रदान गरे। नेताजीले एउटा उद्धरण पठाउनुभएको थियो जुन समारोहमी पढेर सुनाइएको थियो: "आज हामी क्याप्टेन राम सिंहलाई उनको सांगीतिक सिर्जनाको लागि INA को सर्वोच्च कमाण्डको तर्फबाटी स्वर्ण पदक प्रदान गर्दैछौं।" INA को यो कौमी तराना पूर्वी एशियामी बसोबास गर्ने 30 लाख हिन्दुस्तानीहरूले गाएको थियो।[४]
पुरस्कार सम्पादन
आफ्नो लामो क्यारियरमी, क्याप्टेन राम सिंहले धेरै पुरस्कारहरू कमाए जसमी समावेश छ:[५]
- जर्ज VI पदक, 1937
- नेताजी स्वर्ण पदक (आजाद हिन्द), 1943
- उत्तर प्रदेश 1 राज्यपाल स्वर्ण पदक, 1956
- राष्ट्रपति प्रहरी पदक, १९७२
- UP संगीत नाटक अकादमी (UP संगीत र नाटक अकादमी) पुरस्कार, 1979
- सिक्किम सरकार मित्रसेन पुरस्कार, 1993
- 1996 मी पश्चिम बंगाल सरकार द्वारा पहिलो आजाद हिन्द फौज पुरस्कार
सन्दर्भहरू सम्पादन
- ↑ "INA hero Ram Singh dead | Lucknow News - Times of India", 16 April 2002.
- ↑ "The Tribune - Windows - Feature".
- ↑ "The Tribune - Windows - Feature".
- ↑ "The Tribune - Windows - Feature".
- ↑ कैप्टन राम सिंह: राष्ट्रगान के धुन निर्माता, Blog Network of Uttarakhand, retrieved 4 December 2009