बडिमालिका
बडिमालिका बाजुरा जिल्लाका कैलाशमाडौ गा.बि.स. वाड न. ९ का पैया गाउँ भितर रयाको १४६०० फीट अल्का डाँडाका टुप्पामी बडिमालिकाको मन्दिर स्थापना छ । बडिमालिका नेपालका खास मन्दिरहरूमि एक हो । या सब्बै बर्ष मालिका चतुर्दशीका दिनमि खास पूजा हुन्छ । बडिमालिकाी २ पूजारीनले पूजा गद्दान । यि मध्ये १ जना कालिकोट बठे औनान् भण्या अर्को १ जना बाजुराका पूजारी छन् ।
| बडिमालिका मन्दिर | |
|---|---|
 बडिमालिका मन्दिरमा रहेको मुर्ति | |
| निर्देशांक: | 29°20′49″N 81°28′39″E / 29.346916°N 81.477488°E |
| नाम | |
| अन्य नामअन: | बडिमाइ मन्दिर |
| वास्तविक नाम: | बडिमालिका |
| अवस्थिति | |
| देश: | नेपाल |
| राज्य/अञ्चल: | सेती |
| जिल्ला: | बाजुरा |
| ठउर: | कैलाशमाण्डौ गाविस[१] |
| कला रे संस्कृति | |
| मुख्य देवता: | मालिका |
| प्रमुख काजबार: | मालिका चतुर्दशी |
| वास्तुशैली: | हिन्दू |
किंवदंती
सम्पादनपौराणिक कथा अनुशार महादेवकी पत्नी सतिदेवीका पिता दक्ष प्रजापतिले यज्ञा गरन्ज्या महादेव ले सतिलाई बोलायोनाइ । सतिदेवि दक्ष प्रजापतीको यज्ञा स्थलमि झाइबरे पितासित आफ्ना पति महादेवलाई नबोलायाको कारण सोध्यो । दक्ष प्रजापतीले महादेव भाङ,धतुरो खान्या, श्मसानमा वास गद्य्या, गलामी स्यापको माला लगाउन्या, जटाधारी भेषमी रहन्या, शरिरभरी खरानी घस्या, बाधको छालाको पहिरन गद्य्या हुनाले यो यज्ञामी बसन्ज्या शोभा नहुन्या हुनाले नबोलाएको भणि उत्तर दियो । आफना पतिको इसो अपमान सअन नसकिबरे सतिदेविले यज्ञाकुण्डको अग्नीमी हाम फालिबरे प्राण त्याग गरिन् । तैपाछा महादेव रिसाइबरे विरभद्रादी शिवगणलाई पठाइबरे दक्षलाई मारी दक्षको यज्ञा तहस नहस पाड्डु लगायो । तैपाछा महादेव पत्नी वियोगमी पागल भैबरे सतिदेवीको मर्या शरिर बोकिबरे पुरा विश्व घुम्मु पस्या । यसै बेला भगवान बिष्णुले आफ्नो चक्र सुदर्शण प्रहार गरीबरे किडा पाडिबरे सतिदेविको मृत शरिर कुहाए । यसरी ठौर-ठरमी सतिका अंगहरू पतन हुना-हुनै गया । यसरी ठौर-ठरमी सतिका अंगहरू पतन हुना-हुनाइ गयापाछा जा-जा सतिका अंग पतन भया त्यहाँ त्यहाँ एक एक सिद्ध पिठ बन्नाइ गया । यसै क्रममी मल्लागिरी प्रवतमी सतिको बायाँ कुम पतन भयो । त्यसै मल्लागीरीलाई ऐल मालिका भण्णु पसियो । रे या मल्लिका और मालिका देवी शक्ति स्वरुपले रन पस्या तबै यै स्थानमी बडिमालिका मन्दिर स्थापना गरिबरे पूजा गद्य्यु पसियो । [२]
सरकारी पूजा
सम्पादनयो मन्दिरमी सरकारका तर्फबठे एक जना पूजारी बनाइएका छन् । अच्याल कालिकोट जिल्ला फुकोट गा.वि.स.का श्री शिवराज उपाध्याय और उनका भाईन,चेलान कोइ एकले सरकारी पूजा गरौनान । डोटी, अछाम, बाजुरा, कालिकोट र जुम्लाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी रे और कर्मचारीनको हातबठे देविको सरकारी पूजा आराधना गाद्य्या गरिन्छ ।
प्राकृतिक सौन्दर्यता
सम्पादनबडिमालिका धार्मिक मात्तरै नभइबर पर्यटकिय हिसावले लगै खास माणिन्छ । नजिकै धेखिन्या सुन्दर हिमाल, हिउँ कुल्चन पाउन्या सौभाग्य रे मनोरम प्राकृतिक दृश्यहरू बडिमालिकाका गहना हन् । बडीमालीकाको सौन्दर्य भणेकोइ विशाल फाँटहरू हन् । तबिलै अच्यल यीन फाँटहरू सदि-सदि मासिँनाइ आयाका छन् । यी फाँटमी नचाइन्या-नचाइन्या चरन रे जडीबुडी चोरी निकासीका कारण यसको सौन्दर्य मासियाको जिल्लाबानसीको गुनासो छ । स्थानीय समाजसेवी गोपीराज पाध्याय बडीमालिका क्षेत्रलाई राष्ट्रिय निकुञ्ज घोषणा गरिबरे यैलाई संरक्षण गद्दुबड्या बतौनान । बडीमालीका मन्दिर और फाँटसम्म खाण्याको बाटो भौत अप्ठ्यारो छ । बाटोको सुविधा नभएयाका कारण जतिलै पर्यटकको आगमन हुनुपड्या हो, तति हो हुन सक्या नाइथी । बडिमालिकामी प्रत्येक वर्ष जनै पूर्णीमाका दिन ठूलो मेला लाग्या गर्याको छ । त्यो समयमी केइ स्थानीय व्यापारीनले दोकान राख्या गद्द्यान । और बेलामी त्य दोकान खासै नाइ भेटिना । बडिमालिका मन्दिरमी दर्शन गर्यापाछा आफनो मनोकांक्षा पूरा हुन्या जनविश्वास छ । मन्दिर परिसरबठे आँखै अगाडि देखिन्या सैपाल हिमालको मनोरम दृश्यले याको सौन्दर्यलाई और तिखार्याको छ । बडीमालीका पुग्गाइ लेखा निको बास बस्या नभयालो हुनाले भक्तजन और पर्यटकले खानपिन रे बासको जोहो आफै गद्दुपड्या हुन्छ । मन्दिर व्यवस्थापनले भक्तजननलाई बास बस्सुकिलेखा एक धर्मशाला बनाइदियाको भक्तजनन ताइ बास बस्याया गद्दान । मन्दिर व्यवस्थापन समितिका पैल्लिका अध्यक्ष भण्णान बडिमालिकामी सरकारको पहुँच नभयाका कारण ताबठे जडीबुडीको चोरी निकासी हुन्या गर्याको छ । सरकारले बडीमालीका झान्या ठौरमी चेकपोष्ट राख्नुपड्ड्या उनरो माग छ ।[३] हरेक वर्ष भदौमी याँ मेला लागन्छ । मुलुकका औत-भौत जिल्लाका रे भारत लै तीर्थालुन यै ठौर मेला भद्दाकी औनन । भक्तजननले आफूले मागेको वरदान पूरा हुन्छ भण्न्या विश्वास गद्दान । यैलसम्म गंगा दशहरा रे जनैपूणिर्मा अरी वर्षको दुईफेर मात्र चल्लै आएको औपचारकि मेलाका कारण बडीमालिकाको महत्त्व सीमित छ । गाडीबठे बडीमालिका जानाकि धनगढी और नेपालगन्जबठे अछामको साँफेबगर पुग्गुगुपडन्छ । ताबठे ब्रह्मतोलाको शेराबजारसम्म गाडीको सुविधा छ । बर्खायाममा भण्या सम्भव नाइथी । साँफेबगरबठे हिँड्डुको विकल्प नाइथी । हवाईमार्गको प्रयोग गद्य्या जो भण्या नेपालगन्जबठे बाजुरा विमानस्थल कोल्टी पुगिन्छ । कोल्टीबठे एक दिनको बाटो हिँडिबरे सदरमुकाम मार्तडी पुगिन्छ । सुदूूर-पश्चिमका पयर्टकीय स्थानहरूमी अति खास स्थलको रुपमी चिनिन्या बडिमालिका धार्मीक रे ऐतिहासिक दृष्टीले महत्वपुर्ण माणिन्छ । मन्दिरमी पुग्गाकी बाजुरा जिल्लाको सदरमुकाम मार्तडी बजारबठे पैदल हिंडिबरे झान्ज्या २ -३ दिनमी पुग्गु सकिन्छ । या पुग्गाकी जो कोईलाई लगै धो-धो हुन्छे । आफुलाई चाइयाका सर-समान चामल पिठो, ओड्या ओछाउन्या रे लगाउन्या कपडा, पकाउन्या रे खान्या भाँडाका सङै और सरसमान बोकिबरे दुर्गम बाटो, उकाली ओराली, भिर पहरा रे भञ्ज्याङहरू पार गरिबरे यै ठौर पुग्गाकि कम्ताको गाड्णो भण्या नाइथी ।
चित्र ग्यालरी
सम्पादन-
बडिमालिका मन्दिर -
बडिमालिका मन्दिरको बाटो -
बडिमालिका मन्दिर अवस्थीत पहाड -
बडिमालिका मन्दिरमी पूजा गर्दै भक्तजनहरू -
बडिमालिका मन्दिरबठे फर्केका मान्सुहरू -
बडिमालिका मन्दिर अवस्थीत पहाड -
बडिमालिका मन्दिरबठे देखिन्या दृष्य -
बडिमालिका मन्दिरबठे देखिन्या एक दृष्य
यी पनि हेर
सम्पादननेपालको सुदूर पश्चिममी रहेकी प्रख्यात नौ भगवतीअन :
| क्रं.सं. | नाम | स्थान |
|---|---|---|
| १. | बडिमालिका | बाजुरा |
| २. | बरदादेबी | अछाम |
| ३. | शैलेश्वोरी | डोटी |
| ४. | उग्रतारा | डडेलधुरा |
| ५. | त्रिपुरा सुन्दरी | बैतडी |
| ६. | मेलौली | बैतडी |
| ७. | निगालासैनी | बैतडी |
| ८. | सुर्मा | बझाङ |
| ९. | गोदावरी | कैलाली |
सन्दर्भ सामग्री
सम्पादन- ↑ "धार्मिक स्थलहरु" (in नेपाली). www.fwdc.gov.np. Archived from the original on 2019-03-28. Retrieved 2019-10-04.
- ↑ श्री स्वस्थानी ब्रतकथा
- ↑ बडिमालिका फोटो कथा
बाह्य लिङ्कहरू
सम्पादन- बाजुराको बडिमालिका : स्वर्गजस्तै सुन्दर (फोटो कथा)- अनलाईन खबर
- खप्तड हुँदै बडीमालिकादेखि रामारोशनसम्म (फोटोकथा)- अनलाईन खबर
