डुबुल्कीचणा

"डुबुल्कीचणा" वा पन्डुब्बी हाँस ग्रेब प्रजातिको हाँसअन मध्ये उक सानो सदस्य हो। यै चणालाई टाढा बठेइ हेर्‍यो भने सप्पै कालो रङ्ङो धेखिन्छ तर नजिक बठेइ हेर्दा खेरि यो चणा हल्का सेतो रङ्ङो धेखिन्छ। यो चणाको घाँटी वरिपरि खैरो धब्बाअन हुन्छन् भण्या यै चणाको पखेटा खैरो रे हल्का कालो हुन्छ। यै चणाको ठुँडको फेद माइ पहेँले रङ्ङले घेर्‍या हुन्छ। हिउँदको समय माइ यै चणाको पुरानो प्वाँख हराउँदै जान्छ भण्या केयि मैना पछा यैको ढाडको वरिपरि खैरो रङ्ङो नौलो प्वाँखअन पलाउन थाल्छ। यै चणाको चल्लाअन खैरो रङ्ङा हुन्छन्।

डुबुल्कीचरा
वयस्क
डुबुल्कीचणा
Conservation status
Least Concern  (IUCN 3.1)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	जन्तु जगत
जाति:	हाड भया
Class:	चणा
गण:	Podicipediformes
मौ:	Podicipedidae
वंश:	Tachybaptus
प्रजाति:	T. ruficollis
Binomial name
Tachybaptus ruficollis (Pallas, सन् १७६४)
पर्यायअन
Podiceps ruficollis

ग्रेब प्रजातिका चणा जस्तो डुबुल्कीचणाले लै पानीको छेउछाउ माइ बस्न्या गर्छ रे यो चणाको जालि परेको पञ्जाका कारण पानी माइ पौडिन सक्षम हुन्छ। यै चराले कहिलेकाहीँ पानी भित्र लै सिकार अद्दया गर्‍या पाइन्छ। यो चणा जमिन माइ निको सित हिँड्न सक्दैन।

विवरण

डुबुल्कीचणा, पूर्वजगत (पैलाको एसिया, अफ्रिका, युरोप) माइ पाइया ग्रेब प्रजातीको सब है नानो सदस्य हो जस माइ ठूला प्रजातीअन भण्या दक्खिन रे उत्तर अमेरिका माइ बसोबास अद्दया गर्दछन्। यो चणा लम्बाइ २५–२९ सेमि (९.८४–११.४१ इञ्च) हुन्छ र यैको एउटा पखेटा बठेइ अर्को पखेटासम्मको लम्बाई ४२ सेमि (१७.५३ इन्च) हुन्छ भण्या यैको तौल १६० ग्राम हुन्छ। यै प्रजातीका चणाअन पौडि खेल्न माहिर हुन्छन् रे पानि तल हामफाल्न लै सक्षम हुन्छन्। यैले पानी चल लै सिकार अद्दया अद्दछ।

जीवन चक्र

यै चणा विश्व व्यापीरूप माइ विशेषगरि नदि, ताल रे नहरअन माइ बस्न्या गर्छ। यै चणा नानो भया कारन विशेषगरी नानो माछाअन खाने गर्छ। यै चणा संयुक्त अधिराज्य माइ धेरै मात्रा माइ पाइन्या अद्दछ। यै चणा निकै चलाख हुन्छ भण्या यैलाई केही खतराको महसुस भयो भण्या पानी मुनि बस्न्या अद्दछ।

यै चणा एकपटक माइ चार देखि छ वटा अण्डा कोरल्छ जुन यैले अप्रिल मैना माइ पार्‍न्या गर्छ। यैले आफ्नो अण्डाअन सुरक्षित राख्न खिलाइ पानिको सतह माथि गुण बनाउन्या अद्दछ। अण्डाअन बठेइ चल्ला निस्किए पछा चल्लाअनलाई वयस्कअनले ढाड पछाडि बोक्न्या गर्छन् भण्या तिनअनलाई नाना जीवअन खुवाउँछन्। वयस्कअनले चल्लालाई प्वाँख दिन्छन् भण्या उक्त प्वाँख चल्लाअनले निल्छन् जसले गर्दा उनीअनको पेटलाई विभिन्न सङ्क्रमण बठेइ सुरक्षा दिन्छ। त्यस प्वाँखले गर्दा नाना चल्लाअनले माछा खाँदा त्यसका हड्डीले पेट माइ असर गर्ने सम्भावना निकै न्यून हुन्छ।

अच्यालको अवस्था

डुबुल्कीचणालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण सङ्घद्वरा कम चासोका प्रजातिको रूप माइ वर्गीकृत गर्‍या छ रे यैलाइ रातो सूची माइ सूचीकृत गरिया छ। यै चणालाइ संरक्षण महत्वको प्रजातिको रूप माइ लै वर्गीकृत थरिया छ। यस चणालाइ अच्याल बेलायत माइ, वन्यजीव रे ग्रामीण इलाका अधिनियम माइ संरक्षण गरिया छ।

खतराअन

युरोपेली संरक्षण सम्बन्धको प्रजातिको रूप माइ सूचीबद्ध भए पछा डुबुल्कीचणालाई संयुक्त अधिराज्य माऊ कस्सैले लै सिकार अद्दया गर्‍या पाइँदैन। पानी माइ बस्न्या चणा भया कारन जल प्रदुषण रे रसायन पदार्थका कारन यै चणाअन त्यस्ता ठौरअन बठेइ अन्तै सर्ने गर्‍या छन्।

संरक्षण

बेलायत रे आयरल्याण्ड माइ डुबुुल्कीचराको सङ्ख्या अनुमानित १०,००० जोडी रह्या छ। तथापि, चणाअन एकदम गोपनीय भया कारण वास्तविक सङ्ख्याअन पत्ता लगाउन कठिन हुन्छ। अच्याल यै चणालाइ विश्वव्यापी रूप माइ विभिन्न सङ्घ संस्थाअन मार्फत संरक्षण गरिया छ।

तस्वीर सङ्ग्रह

• 
• 
  भारतको जोधपुर माइ पाइया यक डुबुल्कीचणा
• 
  चल्ला
• 
  डुबुल्कीचणाको अण्डा
•